Helden, schurken en slachtoffers in coronaframes (copy)

Column Sarah Gagestein

De coronacrisis verbeeld

Helden, schurken en slachtoffers in coronaframes

Sarah gagestein

Sarah Gagestein is framing-expert bij taalstrategie.nl

Voor taalliefhebbers is er genoeg om op te letten in coronatijd. De coronaframes stromen zo mijn woonkamerwerkplek binnen. Waar de hele wereld tot stilstand kwam, moest onze taal ineens razendsnel in beweging komen om vorm te geven aan ontwikkelingen die onze ervaringen en dus ons begrip te boven gingen. Dat taal niet alleen een beschrijvende maar ook een scheppende werking heeft, laat deze gezondheidscrisis goed zien. Want hoe je maatregelen framet, heeft invloed op wie zich aangesproken voelt en wat we vinden dat we zouden moeten doen.

Drie compleet verschillende coronaframes

Even drie coronaframes (er zijn er meer natuurlijk) tegenover elkaar:

1. Bescherm jezelf. Dit frame hoor je nu eigenlijk al nauwelijks meer, maar in het begin van de coronacrisis wel. Blijf binnen, was je handen. Zorg dat jij niet besmet raakt. Helder natuurlijk, maar we kwamen er al snel achter dat de risico’s niet voor iedereen hetzelfde zijn. Dit frame heeft als consequentie dat je al snel zou kunnen denken: ik heb niks, dus ik kan gewoon alles blijven doen.

2. Bescherm kwetsbaren. Dit frame kwam vrij snel op en wordt ook actief gebruikt in overheidscommunicatie. Je volgt de maatregelen niet op om jezelf te beschermen, maar om anderen te beschermen: met name de ‘kwetsbaren’. Het grote voordeel van dit frame is dat het oproept tot solidariteit en je ook zonder klachten een taak hebt om mee te doen. Een poster in een park: ‘Hou je oma van de IC!’. In dit frame ben jij de held die anderen kan beschermen. Nadeel is dat we anderen die zich (on)bewust niet houden aan de regels ook sneller zullen labelen als een ‘corona-aso’.

3. Bescherm onze toekomst. Dit frame heeft een duidelijke relatie met het kwetsbaren-frame, maar draait de rollen om. Waarom moet de samenleving zó bloeden voor een handjevol kwetsbaren? In dit frame staat de economie voorop als een gezamenlijk kwetsbare toekomst die ondergeschikt raakt aan het belang van een klein groepje.

"Met een nieuwe fase waarin maatregelen versoepeld worden, zullen er ongetwijfeld weer nieuwe frames bij gaan komen"

Rollen omgekeerd

Ik wil even inzoomen op de anatomie van dat derde frame. Om die te laten ‘werken’, moet het slachtofferschap van de ‘kwetsbare’ fors omlaag. Zelfs een klein groepje mensen opofferen voelt immers al rottig. Een poging daartoe kwam van Jort Kelder: ‘We zijn 80-plussers die te dik zijn en gerookt hebben aan het redden. Dat is statistisch dus wel wat er gaande is.’ Door zijn concretisering zien we geen zielige oma’s meer in de kwetsbarenrol, maar mensen die zelf actief aandeel hebben gehad in die kwetsbaarheid. Anderen, die ook binnen de statistieken passen, blijven onzichtbaar door zijn framing van wie die ‘kwetsbaren’ zijn. In dit frame worden de rollen omgedraaid: wij zijn het echte slachtoffer omdat we ons opofferen voor dit clubje. Overigens gaf Kelder zelf later aan dat hij het met meer empathie had kunnen verwoorden.

Met een nieuwe fase waarin maatregelen versoepeld worden, zullen er ongetwijfeld weer nieuwe frames bij gaan komen. Interessant om in de gaten te houden: op wie wordt de aandacht gericht en in welke rol? Wie verdwijnt er naar de achtergrond? 

Sarah Gagestein. Credit: archief Gagestein


    Warning: Undefined array key -1 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/tekstbladpremium.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 965
  • Helden, schurken en slachtoffers in coronaframes (copy)

    Vorig artikel

    Warning: Undefined array key 0 in /var/hpwsites/u_twindigital_html/website/html/webroot/tekstbladpremium.nl/wp-content/plugins/diziner-core/lib/TwinDigital/Diziner/Core/Post.php on line 928
  • Helden, schurken en slachtoffers in coronaframes (copy)

    Volgend artikel

Nog geen abonnee?

Tekstblad verschijnt 4 keer per jaar. Word lid en ontvang meteen het volgende nummer van Tekstblad!

Ga naar de website of stuur een e-mail naar klantenservice@virtumedia.nl

Contact

Redactieadres Tekstblad, p/a Departement van Communicatie en Cognitie, Tilburg University, Postbus 90153, 5000 LE Tilburg of redactie@tekstblad.nl.

Uitgever Virtùmedia, Postbus 595, 3700 AN Zeist, 030-6920677, tekstblad@virtumedia.nl, virtumedia.nl

Nieuwsbrief

Meld je aan voor onze nieuwsbrief en ontvang het laatste nieuws.

© Tekstblad – 2023